“5 Stages of Grief” และการก้าวผ่านความสูญเสีย

ในเมื่อเรื่องจริงไม่ใช่ความฝัน ความทุกข์ ความผิดหวัง หรือการสูญเสียที่เข้ามาคงไม่ออกจากหัวคุณไปง่ายๆ  การหนีความรู้สึกแย่ๆ ไม่เหมือนการตัดกระดาษที่แค่ขยำหรือเขวี้ยงทิ้งแล้วก็จบ  เพราะเวลาใจมันผูกพันกับอะไรจะให้ตัดขาดง่ายๆ คงเป็นไปไม่ได้หรอก…จริงมั้ย?

ฟิลลิ่งของการสูญเสีย ไม่ว่าจะเสียคนรักอย่างแฟน หรือสมาชิกในครอบครัว เลเวลความเจ็บปวดก็ย่อมไม่แตกต่างกัน  เราขอหยิบยกเรื่องราวจากหนังสือเล่มหนึ่งชื่อว่า “On Death and Dying” เขียนโดยแพทย์หญิง Elsabeth Kubler-Ross เธอพูดถึงภาวะกำลังใกล้ตายของผู้ป่วยโรคระยะสุดท้ายและวิธีในการปรับจิตตัวเองยังไงให้ลาจากโลกนี้ไปอย่างสงบ ถือเป็นจุดกำเนิดเกิดโมเดลชื่อ “5 Stages of Grief” หรือทฤษฎีระยะเวลาของการก้าวผ่านความสูญเสียขึ้นมาอย่างเป็นทางการ ซึ่งภายหลังได้ถูกปรับใช้กับผู้ที่สูญเสียหรือผิดหวังกับเรื่องอื่นๆ ในชีวิต เช่น ตกงานหรือสูญเสียอิสรภาพ เป็นต้น

และทฤษฎีดังกล่าว แบ่งออกได้เป็น 5 ระยะดังนี้

ระยะที่ 1:  ปฏิเสธ + ปลีกตัว  (Denial & Isolation)
ครั้งแรกที่ต้องพบเจอกับความผิดหวัง สิ่งเดียวที่ใจตอบสนองก็คือการไม่ยอมรับความจริง เพราะหัวใจนั้นแบกรับความทรมานนี้ไว้ไม่ไหว บวกไปกับความรู้สึกโง่ โทษตัวเองและเครียดแค้น เว็บไซต์ psychcentral ได้วิเคราะห์เพิ่มเติมว่า ก่อนที่จะก้าวสู่ระยะต่อไป การปฏิเสธความจริงนี้จะเกิดขึ้นก่อนเพราะเป็นกระบวนการของจิตใจที่กำลังปรับตัวขณะอยู่กับสภาวะช๊อคนั้นๆ  (Shock) 

ระยะที่ 2:  ความโกรธประทุ (Anger)   
"ทำไมคนที่เจ็บต้องเป็นเรา?... มันไม่ยุติธรรมเลย" “ทำไมฉันยังลืมเธอไม่ได้สักที” “ทำไมฟ้าดินไม่ยุติธรรมกับเรา! ” ความคิดทำนองนี้จะวิ่งวนในใจคุณ เพราะนี่คือช่วงระยะเวลาแห่งความโกรธ คุณจะโทษทุกอย่างรอบตัวไปหมด เช่น พระเจ้า พ่อแม่ เศรษฐกิจ เพื่อนร่วมงาน รวมถึงโทษตัวเองด้วย ยกตัวอย่างเช่น โกรธเกลียดแฟนที่ทอดทิ้ง แค้นใจตัวเองที่หลงไปรักเขาแต่ดันตัดใจไม่ลง เกลียดฟ้าดินที่พรากน้องสาวที่เรารัก หรือโกรธแค้นคนที่ขับรถชนสมาชิกในครอบครัวของคุณจนถึงแก่ชีวิต

ระยะที่ 3:  จิตใจโลเล-โต้แย้ง (Bargaining)
ช่วงระยะนี้ ใจคุณจะเกิดการต่อรอง ถกเถียงกับตัวเองอยู่ในหัวตลอดเวลา  มักรู้สึกอยากย้อนกลับไปแก้ไขอะไรสักอย่าง เช่น “ถ้าวันนั้นเราไม่ทะเลาะกัน เธอก็คงไม่ฆ่าตัวตาย หรือ “ถ้าวันนั้นฉันไม่ไปรักเธอ ก็คงไม่เจ็บขนาดนี้”  ทุกอย่างจะวนลูปจนเกิดเป็นความย้ำคิดย้ำทำ นำไปสู่ภาวะความซึมเศร้าในที่สุด !

ระยะที่ 4: ความซึมเศร้าครอบงำ (Depression)
ในเมื่อใจบางจนมืดแปดด้าน อาการซึมเศร้าย่อมเข้ามาแทนที่ แต่ระดับความรุนแรงของความ Sad จะไม่เหมือนกัน แบ่งออกเป็นสองระดับ คือ 1. เสียใจเศร้าอยู่เพียงแค่ช่วงเวลาหนึ่งแต่สามารถดึงตัวเองกลับมาเหมือนเดิมได้ 2. เสียใจซึมเศร้าถึงขั้นไม่เป็นอันทำอะไร มองโลกในแง่ลบ นอนไม่หลับ และอยากตาย 

ระยะที่ 5:  ยอมรับความจริง (Acceptance)
ถ้าคุณสามารถรอดสภาวะซึมเศร้ารุนแรงไปได้ ก็ถึงเวลาที่ใจคุณจะปรับเข้าสู่โหมต “น้อมรับความเป็นจริง”  โลกแห่งการสูญเสียอันหม่นหมองจะถูกปรับให้เป็นความเข้าใจและการหวนคิดถึง ซึ่งไม่ใช่การต่อต้านด่าทอหรือจมปักกับอดีตที่แก้ไขไม่ได้อีกแล้ว แต่ต่อให้คุณยอมรับได้มันไม่ได้แปลว่าใจคุณ “โอเค” เพียงแค่เรียนรู้ที่จะเจ็บปวดและเยียวยาแผลได้ด้วยตัวเองเท่านั้นเอง 

ยังไงก็ตาม ที่จริงแล้วสภาพจิตใจคุณสามารถกระโดดข้ามจากระยะหนึ่งไปสู่ระยะหนึ่งได้โดยไม่ต้องเรียงตามทฤษฎีนี้ก็ได้ เช่น คุณอาจอกหัก แต่คุณก็เยียวยาตัวเองได้โดยไม่จมปักนานเป็นแรมปี แค่อาทิตย์เดียวก็หายแล้วเป็นต้น 

เมื่อรู้แล้วว่าระยะเวลาที่ใจฟูมฟักผ่านความเศร้าทั้งหมดนั้นเป็นยังไง วันนี้เราก็มีวิธีเยียวยาใจมาแนะนำให้กับคุณ ถ้าพร้อมแล้วมาดูกันเลย!