ถ้าพูดถึงโรคความดัน ส่วนมากมักจะเป็นที่รู้กันว่าหมายถึงเป็นโรคความดันโลหิตสูง แต่ก็มีบางคนที่เข้าใจว่าพอมีโรคความดันโลหิตสูงก็น่าจะต้องมีโรคความดันโลหิตต่ำ แต่รู้มั้ยว่า ‘โรคความดันโลหิตต่ำ’ ไม่ได้มีอยู่ในสารระบบทางการแพทย์แต่อย่างใด ถ้าใครไม่เชื่อมาดูรายละเอียดเรื่องนี้กัน 

 

ก่อนจะไปพูดถึงสูงหรือต่ำ มาทำความเข้าใจความหมายของคำว่า ‘ความดันโลหิต’ กันก่อน ทางสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ได้อธิบายไว้ว่า ความดันโลหิต หมายถึงแรงดันของกระแสเลือดที่กระทบต่อผนังหลอดเลือด ซึ่งเกิดจากการสูบฉีดของหัวใจ สามารถวัดโดยใช้เครื่องวัดความดัน (Sphygmomanometer) วัดที่แขน และมีค่าที่วัดได้ 2 ค่า คือค่าความดันซิสโตลิก (Systolic blood pressure) ซึ่งเป็นค่าตัวบน หมายถึงแรงดันเลือดขณะที่หัวใจบีบตัว ซึ่งตัวเลขอาจจะสูงตามอายุ และอาจเปลี่ยนแปลงได้เล็กน้อยตามการเคลื่อนไหวหรืออารมณ์ โดยค่าที่เหมาะสมทั่วไปจะอยู่ที่ไม่เกิน 120 มม.ปรอท ส่วนอีกตัวนึงคือค่าความดันไดแอสโตลิก (Diastolic blood pressure) ตัวนี้จะเป็นค่าความดันตัวล่าง เป็นค่าที่แสดงถึงแรงดันเลือดขณะที่หัวใจคลายตัวนั่นเอง ซึ่งค่าที่เหมาะสมโดยทั่วไปจะอยู่ที่ ไม่เกิน 80 มม.ปรอท เพราะฉะนั้นความดันที่เรียกว่า ‘อยู่ในเกณฑ์ปกติ’ จะอยู่ที่ช่วง 120-129/80-84 มม.ปรอท

 

นอกจากที่ทาง สสส. จะบอกว่าความจริงแล้วไม่มีโรคความดันโลหิตต่ำ มีเพียงแต่ภาวะความดันโลหิตต่ำที่เกิดขึ้นเนื่องจากร่างกายขาดสารน้ำ ซึ่งก็สอดคล้องกับสิ่งที่ นพ.กระเษียร มหาพล แพทย์หัวหน้าศูนย์ตรวจสุขภาพ โรงพยาบาลพญาไท 2 ได้เคยบอกไว้ว่า ‘โรคความดันต่ำนั้นไม่มี เป็นเพียงภาวะที่มีค่าความดันต่ำลงและเกิดขึ้นแค่เพียงชั่วคราวเท่านั้น ซึ่งอาจเกิดจากเส้นเลือดขยายตัวหรืออยู่ในสภาพแวดล้อมไม่พึงประสงค์ เพียงแค่นั่งพักซักระยะ ร่างกายก็จะปรับความดันให้อยู่ในระดับปกติได้’

 

ถึงส่วนมากแล้วความดันต่ำอาจจะดีขึ้นได้เอง แค่คุณหมอก็บอกว่าถ้ามีลักษณะอาการบางอย่างที่จำเพาะก็จำเป็นที่จะต้องไปพบแพทย์ เช่น มีเหตุทำให้ระดับน้ำในเลือดลดลง อย่าง การสูญเสียน้ำจากการอาเจียน การถ่ายท้อง มีภาวะเลือดออก หรือคนที่ภูมิคุ้มกันไม่ดีและมีภาวะติดเชื้อ หรือคนที่มีโรคหัวใจอยู่เดิม มีอาการกระสับกระส่าย กระหายน้ำ สติเริ่มเปลี่ยนแปลง ซึ่งเป็นลักษณะของภาวะช็อก ต้องได้รับการรักษาโดยด่วน

 

ส่วนใหญ่แล้วภาวะของความดันต่ำนั้น เกิดจากภาวะขาดสารอาหาร โดยเฉพาะพวกโปรตีน วิตามินซี วิตามินบี ทำให้เนื้อเยื่อรอบๆ ผนังหลอดเลือดแดงไม่แข็งแรงและคลายตัวมากเกินไป หรืออาจเกิดได้จากการสูญเสียเลือด ทั้งแบบกระทันหัน อย่างการเกิดอุบัติเหตุ หรือแบบเรื้อรัง อย่าง การมีแผลในกระเพาะอาหาร ลำไส้ หรือไต อีกหนึ่งสาเหตุที่ทำให้ความดันต่ำได้เหมือนกันก็คือการสูญเสียน้ำ เช่น เหงื่อ หรือท้องเสีย หรือแม้แต่การติดเชื้อรุนแรง โรคหัวใจ มีภาวะซีมเศร้า หรือการตั้งครรภ์ 

 

ทาง สสส. ได้แนะนำวิธีดูแลร่างกายตัวเองแบบง่ายๆ เมื่อมีภาวะความดันต่ำ