ดื่มนมแล้วท้องอืดทุกครั้ง อาจไม่ได้แพ้...แต่การย่อยแลกโทสบกพร่อง

เราถูกสอนมาตั้งแต่เด็กว่าต้องดื่มนมเยอะๆ เพื่อสุขภาพที่แข็งแรง  แต่ใครจะไปเชื่อว่าเมื่อโตเป็นผู้ใหญ่ หลายๆ คนก็เริ่มมีอาการท้องอืด ท้องเสียทุกครั้งที่ดื่มนมวัว…มันเป็นเพราะอะไรกัน?



ไม่ได้แพ้ แต่อาจเป็น "การย่อยแลกโทสบกพร่อง"
การย่อยแลกโทสบกพร่อง (Lactose intolerance) ไม่ใช่การแพ้นม แต่เกิดจากการที่ร่างกายย่อยน้ำตาลแลกโทสในนมผิดปกติ ซึ่งข้อมูลจาก Genetics Home Reference บอกว่า ประชากรมนุษย์กว่า 65% เมื่อเติบโตเป็นผู้ใหญ่จะมีความสามารถในการย่อยน้ำคาลแลกโทสลดลง ซึ่งพบว่าส่วนใหญ่เป็นชาวเอเชียอย่างเรานี่เอง 

เหตุผลที่บางคนย่อยแลกโทสไม่ได้
น้ำตาลแลกโทส (lactose) เป็นน้ำตาลที่มีอยู่มากในน้ำนมของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม ซึ่งในนมแม่มีแลกโทสอยู่ 7% และในน้ำนมวัวแพะแกะอูฐมี 4% ซึ่ง พญ. ภณิดา แสวงศักดิ์ กุมารแพทย์ด้านระบบทางเดินอาหารและโรคตับ โรงพยาบาลพญาไท 3 อธิบายให้ฟังว่า น้ำตาลชนิดนี้มีโมเลกุลใหญ่ ก่อนจะถูกดูดซึมเข้าสู่ผิวเยื่อบุผนังลำไส้ต้องผ่านการย่อยด้วยเอนไซม์แลกเทส (lactase) ซึ่งน้ำย่อยนี้จะถูกสร้างจากเยื่อบุผนังลำไส้เล็กเท่านั้น โดยปกติในทารกซึ่งทานนมเป็นอาหารหลัก จะมีปริมาณน้ำย่อยแลคเทสมาก แต่เมื่อโตขึ้นเมื่อทานข้าวเป็นอาหารหลักร่างกายจึงสร้างน้ำย่อยแลกเทสลดลง แต่ยังเพียงพอสำหรับการย่อยจึงไม่เกิดอาการผิดปกติต่างๆ

สังเกตุอาการ...หลังจากดื่มนม
สำหรับคนที่มีภาวะการย่อยแลกโทสบกพร่อง เนื่องจากเซลล์เยื่อบุลำไส้เล็กสร้างเอนไซม์แลกเทสน้อยลงหรือไม่สร้าง เรียกว่าภาวะขาดเอนไซม์แลกเทส (Lactase deficiency) ซึ่งหลังจากดื่มนม จะเริ่มมีอาการผิดปกติต่างๆ ดังนี้ 

• อืดแน่นท้องจากก๊าซ ผายลมบ่อย มีเสียงลมในท้อง
• ปวดท้องแถวสะดือ หรือท้องน้อย
• คลื่นไส้อาเจียน (มักพบในเด็กโตและวัยรุ่น)
• ถ่ายเหลวเป็นน้ำ และมีฟอง

แนวทางการรักษาจากคุณหมอ 
ในเคสของคนที่มีภาวะขาดเอนไซม์แลกเทสแต่กำเนิดหรือมีความผิดปกติทางพันธุกรรม หมออาจให้น้ำย่อยแลกเทสสังเคราะห์ ร่วมกับงดบริโภคนมหรือผลิตภัณฑ์ของนมที่มีน้ำตาลแลกโทส แต่สำหรับคนที่เพิ่งมีอาการแบบนี้ตอนโต คุณหมอแนะนำให้หลีกเลี่ยงการกินนมที่มีน้ำตาลแลกโทส หรือกินนมสูตรเดิมปริมาณน้อยลงก่อน แล้วค่อยๆ เพิ่มขึ้น แต่สำหรับคนที่มีอาการมาก ควรเลือกเป็นนมทางเลือกอื่นๆ อย่างเช่น นมถั่วเหลือง นมอัลมอนต์ นมวัวสูตรแลกโทสฟรี หรือ โยเกิร์ต ถึงจะเป็นผลิตภัณฑ์จากนมแต่มีการเติมจุลินทรีย์ที่ได้ย่อยแลกโทสไปบ้างแล้ว 

ยังไงก็ตามเราควรเลือกทานอาหารที่มีประโยชน์และเหมาะสมกับตัวเรา คอยสังเกตหากเริ่มมีอาการผิดปกติและปรึกษาแพทย์เฉพาะทาง เพราะอาหารบางชนิดที่ว่าดีมีประโยชน์ อาจไม่ได้เหมาะกับร่างกายของเราก็เป็นได้