ปวดท้องข้างซ้าย-ขวา บอกโรคอะไรได้บ้าง

“เมื่อวานเราไปกินอะไรผิดสำแดงหรือเปล่านะ?” จู่ๆ ก็ปวด จุกเสียด แน่นท้อง เดี๋ยวก็ปวดท้องช่วงบน แป๊ปๆ ก็ปวดท้องช่วงล่าง อาการปวดท้องบอกเลยว่าเป็นเรื่องที่ใครๆ ก็ต้องเจอ แต่การที่เราปวดท้องข้างขวา ซ้าย มันบ่งบอกได้ไหมว่าเราเป็นโรคอะไรกันแน่?



อาการปวดท้องข้างซ้าย
ช่องท้องข้างซ้ายบนคือที่อยู่ของกระเพาะอาหาร ม้าม ตับอ่อน เนื้อตับบางส่วน ลำไส้ใหญ่ฝั่งซ้าย ส่วนช่องท้องข้างซ้ายล่างจะมี รังไข่และท่อนำไข่ฝั่งซ้าย ไตและท่อไตฝั่งซ้าย มดลูก ลำไส้ใหญ่และลำไส้เล็กด้านซ้าย และสาเหตุของการปวดท้องข้างซ้ายก็แยกย่อยลงไปอีก ขึ้นอยู่กับตำแหน่งที่อวัยวะชิ้นนั้นอยู่ แบ่งออกได้ประมาณนี้

  แน่ล่ะว่าฝั่งซ้ายมันมีกระเพาะอาหารอยู่ ฉะนั้นโรคหรืออาการอะไรก็ตามที่เชื่อมต่อกับการกิน ก็จะมาปวดท้องข้างซ้ายก่อนเสมอ เช่น อาหารไม่ย่อย กรดในกระเพาะอาหารสูง ท้องผูก มีแก๊สในกระเพาะอาหาร ท้องเสีย อาหารเป็นพิษ โรคลำไส้แปรแปรวน (IBS) โรคลำไส้อักเสบเรื้อรัง (IBD) หรือกระเพาะอาหารติดเชื้อ เป็นต้น
  เช่น กระเพาะและลำไส้อักเสบที่เกิดจากเชื้อไวรัส การติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ นิ่วในไต ลำไส้ใหญ่โป่งพอง ภาวะม้ามโต ตับอ่อนอักเสบ หรือโรคไส้เลื่อน  จะไม่พูดถึงผู้หญิงเลยก็ไม่ได้ เพราะอาการปวดท้องข้างซ้ายในผู้หญิงก็เกี่ยวข้องกับมดลูกและรังไข่เช่นกัน ได้แก่ ตะคริวที่ท้องในช่วงที่มีประจำเดือน หรืออาการปวดในช่วงที่มีการตกไข่ (Ovulation pain ที่จะมีอาการปวดท้องข้างใดข้างหนึ่งช่วงหลางของประจำเดือน ต่างจากการเป็นตะคริวที่จะปวดทั้งสองข้างจากการบีบตัวของมดลูก) ภาวะท้องนอกมดลูก (Ectopic Pregnancy หรือภาวะที่ไข่ไม่ได้ฝังตัวที่มดลูก แต่ไปฝังตัวบริเวณอื่นแทน เช่น ท่อนำไข่) หรือซีสต์ในรังไข่


อาการปวดท้องข้างขวา
และในช่องท้องด้านขวาก็มีอวัยวะสำคัญอยู่มากมายเช่นกัน ได้แก่ ตับ ไส้ติ่ง ไตและท่อไตฝั่งขวา รังไข่และท่อนำไข่ด้านขวา มดลูก ปีกมดลูก ถุงน้ำดี ลำไส้ใหญ่และลำไส้เล็กด้านขวา ซึ่งเราก็สามารถจำแนกอาการปวดแบบต่างๆ ได้โดยใช้เกณฑ์ในการแบ่งเหมือนอาการปวดท้องข้างขวาได้ ดังนี้

  แม้การปวดท้องข้างซ้ายจะมีสาเหตุจากการกิน แต่ก็ใช่ว่าการปวดท้องข้างขวาจะไม่ได้มีสาเหตุเดียวกัน โดยที่มาของอาการปวดนี้จะไม่มีอะไรแตกต่างจากอาการปวดข้างซ้ายมากนัก ซึ่งก็จะถูกเหมาะรวมเป็นโรคที่กล่าวมาแล้ว นั่นคือ ภาวะแก๊สในกระเพาะอาหารเยอะ อาหารไม่ย่อย และกรดไหลย้อน โดยเฉพาะหลังจากที่กินอาหารย่อยยากไปแล้ว เช่น ถั่ว กะหล่ำปลี หรือแม้แต่คนที่แพ้แลคโตสแต่กินนมวัวเข้าไปก็เป็นเช่นเดียวกัน หากเป็นอาการปวดที่ท้องขวาบนส่วนมากมักเป็นโรคเกี่ยวกับตับ และถุงน้ำดี เช่น โรคตับอักเสบ นิ่วในถุงน้ำดี ถุงน้ำดีอักเสบ นิ่วในท่อน้ำดี มะเร็งท่อน้ำดี มะเร็งตับ หรือโรคไต ส่วนอาการปวดท้องขวาส่วนล่างมักเป็นอาการที่เกี่ยวข้องกับไส้ติ่ง เช่น ไส้ติ่งอักเสบ ไส้ติ่งแตก ซึ่งเป็นภาวะที่อันตรายมากๆ หรือมะเร็งไส้ติ่งก็เป็นไปได้ แต่พบได้น้อยมาก เช่นกัน ระบบสืบพันธุ์ของผู้หญิงจะมีชิ้นส่วนที่อยู่ทั้งข้างซ้ายและขวา (รังไข่ ปีกมดลูก) ทำให้อาการปวดข้างขวาจะมีสาเหตุแบบเดียวกับอาการปวดท้องข้างซ้าย เช่น ซีสต์ในรังไข่ ร่วมกับอาการปวดระหว่างมีประจำเดือน หรือปวดหลังร่วมด้วย  ภาวะท้องนอกมดลูก ภาวะอุ้งเชิงกรานอักเสบ (Pelvic Inflammatory Disease - PID)


Disclaimer จ้า อย่างไรก็แล้วแต่ สาเหตุของอาการปวดท้องทั้งข้างซ้ายและขวาที่ว่ามาก็ไม่ได้การันตีว่าจะเป็นโรคนั้นๆ เสมอไปนะ มันอาจจะบอกได้แหละว่า เราอาจจะมีความเสี่ยงโรคนี้ๆ นะ แต่อาจไม่ใช่เสมอไป ฉะนั้นถ้าปวดท้องนานเกิน 6 ชั่วโมงแล้วไม่ดีขึ้น มีอาเจียนร่วมมากกว่า 3-4 ครั้ง ปวดทุกครั้งเมื่อขยับตัว หรือปวดรุนแรงจนนอนไม่ได้ แนะนำว่าไปหาหมอเลยจะดีกว่านะ