จิตวิทยาการจัดบ้าน เคลียร์บ้านปัง รับพลังบวกในวันปีใหม่

ปกติเวลาขึ้นปีใหม่ เราก็มักจะทำอะไรใหม่ๆ ตามชื่อเทศกาล และสิ่งหนึ่งที่เรามักจะทำก็คือการจัดบ้านใหม่ ของอะไรเก่าๆ ก็ทิ้ง ก็เก็บ อยากซ่อมแซมหรือต่อเติมบ้านส่วนไหนก็ทำ แต่รู้หรือเปล่าว่าแค่เราจัดบ้านก็ถือเป็นจิตวิทยาอย่างหนึ่งที่ทำให้ความคิดเราเป็นระเบียบมากขึ้น เหมาะสำหรับปีใหม่ ที่อยากเคลียร์ใจให้เป็นระเบียบหลังจากที่ยุ่งเหยิงมาทั้งปีสักที

ทำไมห้องรกถึงทำให้จิตใจหม่นหมองได้

มีการศึกษาวิจัยหลายฉบับมากที่พูดถึงสภาพห้องรกสัมพันธ์ตรงกับสภาวะจิตใจเรา หนึ่งในนั้นคือทำให้เรามีแนวโน้มเป็นภาวะซึมเศร้ามากขึ้น การใช้ชีวิตอยู่ห้องรกๆ เละๆ ไม่เป็นระเบียบมีส่วนอย่างมากในการสร้างความรู้สึกเครียด วิตกกังวล และความรู้สึกกดดัน การเห็นสภาพแวดล้อมที่รกรุงรังด้วยตาตัวเองสะท้อนถึงความปั่นป่วน และความซึมเศร้าที่ซ่อนอยู่ภายในได้

มีงานวิจัยย้อนกลับไปตั้งแต่ปี 2009 ในนิตยสาร Personality and Social Psychology Bulletin ระบุว่า ผู้หญิงที่อยู่ในห้องรกๆ ซึ่งเป็นผลกระทบที่เกิดจากการมองเห็นภาระงานบ้านหลายอย่างที่ยังไม่เสร็จ จะมีระดับฮอร์โมนเครียด คอร์ติซอล สูงกว่าผู้หญิงอีกกลุ่มที่บ้านเป็นระเบียบกว่า และดูผ่อนคลายมากกว่า

จนเวลาล่วงเลยมากว่า 11 ปี แม้จะเข้าปี 2020 แต่ก็ยังมีงานวิจัยที่พูดทำนองเดิมว่า คนที่อยู่ในบ้านรกๆ จะแสดงอาการขาดความกระตือรือร้น ซึ่งเป็นสัญญาณของภาวะซึมเศร้าออกมาให้เห็นด้วย

ในทางตรงกันข้ามการจัดบ้านกลับช่วยสร้างความรู้สึกเห็นคุณค่าในตัวเอง ซึ่งในระหว่างจัดบ้านเราใช้ทั้งกายและใจในการจัดบ้าน กระตุ้นกิจกรรมทางกาย การตัดสินใจ การควบคุมอารมณ์ และสร้างความรู้สึกประสบความสำเร็จ

 

อยากเริ่มปีใหม่ด้วยฟิลลิ่งดีๆ ก็เริ่มด้วยการจัดบ้าน

ถ้าบ้านมันรกหนักมากจนแค่คิดก็อยากถือยาดมรอ งั้นเริ่มจาก 7 ทิปส์ง่ายๆ เคลียร์บ้านให้สะอาดแบบขั้นเริ่มต้น
  เริ่มจากจัดการสิ่งเล็กๆ ที่พอทำได้ อย่างการพับผ้าเข้าตู้ หรือกวาดพื้นไปทีละห้อง โดยจะเริ่มจากตั้งเป้าหมายเล็กๆ สัก 2-3 อย่างต่อรายการก็ได้ แล้วค่อยทำไปทีละอย่าง จะทำให้จัดบ้านง่ายขึ้น และเดี๋ยวมันก็จะทำนู่นนี่ต่อไปได้เอง
  คนเราในช่วงก่อนจัดบ้านจะเป็นอยู่สองแบบ แบบแรกคือพอเห็นบ้านรกแล้วท้อ แล้วก็ไม่อยากจัดบ้านไปซะดื้อ กับอีกแบบคือเห็นบ้านรกแล้วทนไม่ได้จะลงมือทำทันที ซึ่งคนที่เป็นแบบแรกจะสร้างความเกียจคร้านออกมาและลดความ Productivity ลง

ถ้าเราเริ่มรู้สึกแล้วว่าตัวเองจะล้มเลิกโปรเจกต์จัดบ้านแน่ๆ ลองสะบัดหัวสักสองสามที แล้วลองพูดอะไรที่เป็นเชิงบวกกับตัวเอง เช่น 

“เอาล่ะ! เริ่มจากเก็บในห้องเล็กๆ ก่อน แล้วค่อยๆ ทำไป เดี๋ยวก็สะอาดเองแหละ”
“ลองทำไปก่อน พอจัดบ้านเสร็จ มันก็จะสะอาด น่าอยู่ขึ้นแล้วล่ะ”
“ฉันทำได้ ฉันทำไหว จัดบ้านแค่นี้เอง เรื่องจิ๊บๆ” เพราะการรอหรือผัดวันประกันพรุ่งไปเรื่อยๆ ไม่ได้ช่วยให้บ้านเป็นระเบียบ การเริ่มลงมือทำ ณ เดี๋ยวนั้นเลยจะช่วยสร้างแรงจูงใจได้มากกว่า แล้วเดี๋ยวเราจะทำไปเรื่อยได้เอง โดยไม่จำเป็นต้องพึ่งอารมณ์เป็นตัวขับเคลื่อนเสมอ เน้นให้คิดถึงความสำคัญของการกระทำมากกว่าความรู้สึกในขณะนั้น
  ให้เลือกทำงานที่ส่งผลกระทบมากที่สุดก่อน เช่น การเก็บที่นอน เพราะเป็นสิ่งที่เห็นผลชัดเจนและรวดเร็ว ซึ่งช่วยให้มองเห็นคุณค่าของความพยายามได้ดีกว่าการเริ่มจากงานเล็กๆ เช่น การเก็บขยะเพียงไม่กี่ชิ้น
  บางทีแค่เห็นกองเสื้อผ้าสุมอยู่ตรงมุมห้องก็ท้อแล้ว ยิ่งใครอยู่บ้านคนเดียวก็แทบอยากนอนตรงนั้นและภาวนาให้ห้องมันจัดตัวเองซะตั้งแต่ตอนนั้น เพราะฉะนั้นการขอความช่วยเหลือจากครอบครัวหรือเพื่อน จะช่วยกระตุ้นแรงจูงใจและช่วยจัดการพื้นที่ได้ดีขึ้น นอกจากนี้ การเปิดใจติดต่อคนใกล้ชิดยังช่วยลดความโดดเดี่ยวและส่งผลดีต่ออารมณ์ ควรขอความช่วยเหลือก่อนที่อะไรๆ มันจะเละเทะไปกว่านี้ และถ้าประหนึ่งว่ารวยมาก มีงบประมาณ ก็จ้างบริษัทรับทำความสะอาดเป็นอีกทางเลือกที่มีประโยชน์
  ให้เขียนรายการสิ่งที่ทำสำเร็จออกมาเป็นลิสต์ ช่วยให้คนที่กำลังท้อกับการจัดบ้านเห็นคุณค่าและผลลัพธ์จากความพยายามของตนเอง แทนที่จะมองข้ามหรือประเมินค่าต่ำเกินไป วิธีนี้ช่วยสร้างกำลังใจและแสดงให้เห็นว่าสิ่งที่ตัวเองทำไปคืบหน้าไปได้ไกลแล้วนะ
  ก่อนจะจัดบ้านให้ดูสภาพของตัวเองด้วย โดยปรับความคาดหวังของตัวเองให้เหมาะกับแรงที่มีและความสามารถในช่วงเวลานั้น และสิ่งหนึ่งที่ต้องยอมรับไปด้วยว่า บ้านที่รกไม่ได้หมายความว่าตัวเองล้มเหลว และสภาพแวดล้อมมักสะท้อนถึงกระบวนการทางอารมณ์ตามธรรมชาติ ไม่มีอะไรที่ต้องอายเลย

การจัดบ้านไม่ใช่แค่เรื่องของความสะอาด แต่ยังเป็นการช่วยจัดระเบียบจิตใจ เพื่อเพิ่มความรู้สึกสำเร็จในชีวิต ถ้าปวดหัวกับการจัดบ้าน ลองเริ่มจากสิ่งเล็กๆ ที่ทำได้ทันทีสักหน่อย ก็เป็นจุดเริ่มต้นของการจัดบ้านให้ดีได้แล้ว พร้อมทั้งจัดระเบียบสมองและความคิดให้เหมาะกับตัวเองเสมอ