เรากำลังพูดถึง ‘เรบีส์’ (Rabies) ไวรัสที่คนส่วนใหญ่รู้จักกันในชื่อโรคพิษสุนัขบ้า หรือโรคกลัวน้ำ กลไกการทำงานของเรบีส์จะเข้าไปควบคุมระบบประสาทส่วนกลางในสมองของสิ่งมีชีวิตที่เป็นโฮส (Host) ทำให้พฤติกรรมเปลี่ยนไป แบบเดียวกับที่เราเห็นกันในภาพยนตร์แนวซอมบี้ ซึ่งในปัจจุบันยังไม่มีวิธีรักษา ถ้าติดเชื้อแล้วปล่อยทิ้งไว้จนมีอาการ นั่นหมายถึงผู้ป่วยได้เสียชีวิตไปครึ่งหนึ่งแล้ว แม้ในประวัติศาสตร์ของมนุษยชาตินั้น เราจะสามารถเอาชนะโรคติดต่อทั้งไวรัสและแบคทีเรียมาแล้วมากมาย ไม่ว่าจะเป็นไข้ทรพิษ หรือไข้หวัดต่างๆ แต่ทำไม เรบีส์ถึงเป็นไวรัสที่เรายังไม่สามารถเอาชนะได้เลย?

ทำไม ‘เรบีส์’ ถึงเป็นหนึ่งในไวรัสที่อันตรายที่สุดในโลก
ก่อนที่จะไปตอบคำถามว่าทำไมเรบีส์ถึงเป็นหนึ่งใน Deadly Virus เราต้องไปทำความเข้าใจกลไกของตัวไวรัสก่อน เรบีส์เป็นไวรัสที่จะโจมตีระบบประสาทส่วนกลางของโฮส โดยส่วนใหญ่ไวรัสจะอยู่ในน้ำลาย โดยเชื้อจะเข้าไปควบคุมสมอง และกระตุ้นให้สัตว์ที่เป็นโฮสมีพฤติกรรมดุร้าย วิตกกังวล เป็นการเพิ่มโอกาสให้สัตว์เหล่านี้ ไปกัดสัตว์ตัวอื่นๆ เพื่อแพร่เชื้อต่อไป ซึ่งแม้ว่าจะพบไวรัสชนิดนี้ในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมเป็นส่วนใหญ่ แต่สัตว์ปีกอย่างนกก็สามารถเป็นพาหะของโรคได้เช่นกัน เพียงแต่ว่าไวรัสจะไม่ทำให้นกมีอาการป่วยเหมือนในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมเท่านั้น

ในกรณีของคน ถ้าได้รับเชื้อแล้ว โดยเฉลี่ยจะใช้เวลาประมาณ 1-3 เดือน ก่อนจะแสดงอาการ แต่ในบางครั้งช่วงระยะฟักตัวอาจสั้นแค่ 4 วัน หรือยาวถึง 6 ปีเลยก็ได้ อาการของโรคจะเริ่มจากการปวดหัว เป็นไข้ ไปจนถึงวิตกกังวล สับสน ประสาทหลอน โคม่า และเสียชีวิตในที่สุด ซึ่งนับตั้งแต่วันแรกที่มีอาการไปจนถึงวันที่เสียชีวิต อาจกินเวลาแค่สองวัน หรือนานถึง 2-3 สัปดาห์ หนึ่งเหตุผลที่ทำให้เรบีส์เป็นไวรัสที่อันตรายที่มีอัตราการเสียชีวิตสูงลิ่ว อาจเป็นเพราะว่าเมื่อใดที่โฮสแสดงอาการป่วยออกมา ก็หมายความว่าเมื่อนั้นไวรัสได้ควบคุมสมองของเหยื่อไว้อย่างเบ็ดเสร็จแล้ว พอมาถึงจุดนี้ ก็ไม่มีอะไรที่จะมาหยุดยั้งเรบีส์ได้อีก

เมื่อทางรอดเดียวของผู้ติดเชื้อคือ ‘วัคซีน’
วิธีเดียวที่จะหยุดยั้งไวรัสชนิดนี้ได้คือวัคซีน การให้วัคซีนโดสแรกภายใน 10 วัน หลังจากได้รับเชื้อ จะมีประสิทธิภาพในการป้องกันเชื้อได้ 100% โดยวิธีการฉีดและจำนวนโดสอาจแตกต่างกันออกไป ตามแต่เทคนิคและความเห็นของแพทย์ผู้ให้การรักษา นอกจากนี้เรายังสามารถป้องกันเรบีส์ได้โดยการพาน้องหมาน้องแมวของเราไปรับวัคซีนให้ครบถ้วนเพื่อสร้างภูมิคุ้มกัน ไม่ให้สัตว์เหล่านี้กลายเป็นพาหะนำเชื้อมาสู่เรา

ด้วยความที่เรบีส์นั้นเป็นเชื้อที่เข้าสู่ร่างกายแบบเงียบๆ เชื้อจะเดินทางไปตามเส้นประสาท และจะยังไม่มีอาการใดๆ จนกว่าเชื้อจะเข้าสู่สมอง ดังนั้นเมื่อถูกสัตว์ โดยเฉพาะสัตว์จรจัดกัด จึงควรสันนิษฐานไว้ก่อนเลยว่าเราได้รับเชื้อไวรัสเรบีส์เข้าแล้ว การไปพบแพทย์เพื่อรับการรักษา และรับวัคซีนอย่างทันท่วงที จึงเป็นการกำจัดความเสี่ยงของเรบีส์ได้ดีที่สุด