ภาวะ PCOS หรือมีถุงน้ำรังไข่หลายใบ อันตรายแค่ไหนกัน

“ตอนมาก็หงุดหงิด แต่พอหายไปก็จะคิดถามหาอยากให้มาสักที” ก็ประจำเดือนของสาวๆ ไงจะอะไรล่ะ พอเวลามาก็รำคาญใจเพราะไม่สบายตัว แต่พอขาดหายไปหรือเดือนไหนมาไม่ตรงเวลาก็เป็นกังวล ที่เป็นแบบนี้รู้หรือเปล่าว่าอาจเป็นเพราะมีถุงน้ำรังไข่หลายใบหรือภาวะ PCOS ซึ่งแน่นอนว่าส่งผลต่อการมีลูก แต่ก็มีงานวิจัยบอกไว้ว่าผู้หญิงที่มีภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบเสี่ยงเป็นมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกมากขึ้นถึง 5.3 เท่า และถ้ามีโรคอ้วนร่วมด้วย จะเสี่ยงมากขึ้นถึง 6.1 เท่า เอ้า! แล้วจริงๆ อันตรายมากมั้ยนะภาวะนี้



มีลูกยากเพราะ PCOS เป็นเหตุ
ภาวะ PCOS (Polycystic ovary syndrome) หรือ ภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ มักส่งผลให้การทำงานของรังไข่ผิดปกติ เมื่อไม่มีไข่ให้ตกมาผสมกับสเปิร์ม ก็ไม่มีตัวอ่อนหรือไม่เกิดการตั้งครรภ์ จึงทำให้มีลูกยาก แต่ในบางกรณีที่สามารถตั้งครรภ์ได้แล้ว แต่ยังมีภาวะ PCOS อยู่ ร่างกายที่มีฮอร์โมนเพศชายที่สูงกว่าปกติอาจไปทำให้ฮอร์โมนอื่นๆ ที่มีหน้าที่ช่วยพยุงการตั้งครรภ์ทำงานได้ไม่ดี ซึ่งทำให้มีโอกาสแท้งได้ง่ายขึ้น หรืออาจเป็นเหตุของภาวะแทรกซ้อนต่างๆ เช่น เบาหวานขณะตั้งครรภ์ ครรภ์เป็นพิษ คลอดก่อนกำหนด รวมถึงอาจเป็นต้นเหตุของอาการเรื้อรังอื่นๆ ในอนาคต เพราะฉะนั้นถ้าคิดจะมีลูกควรต้องรักษาภาวะ PCOS ให้หายก่อนจะดีกว่า

ผลที่ (อาจจะ) ตามมาจากสาเหตุ PCOS
โดยมากแล้วผู้ที่มีภาวะนี้ร่างกายจะเกิดอาการดื้ออินซูลินที่มากกว่าปกติ ซึ่งอินซูลินคือฮอร์โมนที่นำน้ำตาลในกระเเสเลือดเข้าไปในเซลล์ เมื่อเกิดอาการดื้ออินซูลินก็จะทำให้ระดับน้ำตาลในกระแสเลือดสะสมสูงขึ้นไปเรื่อยๆ จนทำให้เป็นโรคเบาหวานได้ ทั้งยังส่งผลให้ฮอร์โมนเพศชายในรังไข่สูงขึ้นกว่าปกติ ทำให้รังไข่ไม่โตเพียงพอต่อการใช้งาน และเกิดภาวะ "ไม่ตกไข่" ในที่สุด นอกจากนี้เมื่อฮอร์โมนเพศชายสะสมไปเรื่อยๆ ก็จะไปกระตุ้นให้ร่างกายดื้ออินซูลินมากกว่าเดิม เป็นแบบนี้วนเวียนไป อีกทั้งยังมีกลุ่มอาการไขมันในเส้นเลือดได้ด้วย อย่างโรคอ้วนหรือภาวะหยุดหายใจขณะนอนหลับ เรียกว่า Metabolic Syndrome คือ กลุ่มที่มีน้ำตาลสูง ความดันสูง ไขมันสูง ซึ่งอาจส่งผลไปสู่โรคหัวใจในอนาคต รวมไปถึงทำให้อัตราการตายสูงขึ้นได้ด้วย

อาการแบบไหนที่บอกว่ามีภาวะ PCOS
หากมีอาการ 2 ใน 3 ข้อต่อไปนี้นั่นแปลว่ามีภาวะของ PCOS เข้าแล้ว
 

• ประจำเดือนมาผิดปกติ มาห่างกันมากกว่า 35 วัน หรือไม่มาเลย
• มีฮอร์โมนเพศชายที่สูงขึ้น สามารถดูจากลักษณะที่ปรากฏภายนอกร่างกาย เช่น มีสิวขึ้นมาก หน้ามันมากกว่าปกติ ขนขึ้นเยอะผิดปกติ ผมร่วงมากหรือหน้าผากล้านขึ้นไปข้างบนแบบผู้ชาย ซึ่งถ้ามีลักษณะเหล่านี้ควรตรวจด้วยการเจาะเลือดอีกครั้ง
• เมื่ออัลตร้าซาวด์บริเวณรังไข่ จะพบถุงไข่เล็กๆ ปริมาณมาก

มีลูกยากจาก PCOS รักษาได้
สำหรับคนที่อยากมีลูก แต่ติดที่มีภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ ให้เตรียมความพร้อมของตัวเองด้วยการลดน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ เพื่อปรับการทำงานของฮอร์โมนในร่างกาย ช่วยให้ประจำเดือนมาสม่ำเสมอ ป้องกันความผิดปกติ และความเสี่ยงต่างๆ รวมถึงปรับร่างกายให้แข็งแรงโดยการกินอาหารที่มีประโยชน์ หรือวิตามินเสริม เช่น วิตามินซี น้ำมันปลา โฟลิกหรือกรดโฟลิกซึ่งก็คือวิตามินบี9 เพื่อช่วยในการตั้งครรภ์ จากนั้นจึงมาพบแพทย์ ซึ่งจะเริ่มต้นการรักษาภาวะ PCOS ด้วยยารักษาเบาหวานที่ออกฤทธิ์ให้อินซูลินทำงานได้ดีขึ้น เพื่อลดระดับน้ำตาลในเส้นเลือด ซึ่งควรทำควบคู่กับการลดน้ำหนักและการคุมอาหาร จากนั้นจึงอาจจะใช้ตัวช่วยอย่างการทำอิ๊กซี่ หรือการทำเด็กหลอดแก้ว ที่เหมาะสำหรับผู้มีภาวะดังกล่าว เพราะเวลาที่เก็บไข่ออกมาจะเห็นชัดเจนมากว่าไข่เป็นอย่างไร และแพทย์สามารถคัดเลือกไข่ที่มีคุณภาพมาผสมกับเสปิร์ม หากเป็นผู้ที่มีภาวะ PCOS แล้วยังไม่ได้ควบคุมอะไรมาเลย ไข่ที่ได้ครึ่งหนึ่งมักไม่ได้คุณภาพ ส่วนอีกครึ่งที่เหลือก็อาจจะดีหรือไม่ดีก็ได้ แต่ผู้ที่ได้รับการรักษามาแล้ว 1-2 เดือน เวลากระตุ้นไข่ออกมาคุณภาพไข่มักจะดีกว่าอย่างเห็นได้ชัด หรือหากต้องการมีลูกให้เร็วขึ้นก็อาจใช้วิธีการกระตุ้นไข่ IUI หรือ IVF ขึ้นอยู่กับความเหมาะสมของแต่ละคู่ควบคู่ไป

แม้ว่า PCOS จะไม่ได้เป็นปัญหาใหญ่ในเรื่องของสุขภาพ แต่ก็ใช่จะปล่อยเฉย เพราะอาจเป็นเรื่องใหญ่ในครอบครัวได้เลยเหมือนกัน!