เมื่อชีวิตประจำวันของเรามีโอกาสเกิดแผลได้อยู่เสมอ และสิ่งที่มักจะทิ้งไว้ให้รำคาญใจก็คือ “แผลเป็น” รอยแผลที่ใครๆ ก็ไม่อยากเป็น แม้ว่าร่างกายของเรามีกลไกในการสมานของผิวหนังหลังเกิดการบาดเจ็บ ทำให้เกิดเป็นหลุมสิว รอยดำ รอยแดง หรือรอยนูนจากการผ่าตัด แต่ปัจจุบันเราสามารถดูแลรักษาแผลตั้งแต่ระยะแรกๆ เพื่อลดโอกาสการเกิดแผลเป็นให้ได้มากที่สุด รวมไปถึงขั้นตอนการรักษาหลังจากนั้นที่จะช่วยให้รอยแผลเป็นดูดีขึ้นกว่าเดิม



วันนี้ Health Addict มีโอกาสได้มาพูดคุยกับ นพ.ชิดชน ศักดิ์จิรพาพงษ์ แพทย์ด้านความงามผิวพรรณ เลเซอร์-เวชศาสตร์ชะลอวัย ประจำศูนย์ศัลยกรรมความงาม และเลเซอร์ผิวหนัง รพ.พญาไท 1 ไขทุกข้อสงสัยเกี่ยวกับรอยแผลเป็น พร้อมวิธีแก้ไขรอยแผลเป็นแต่ละประเภท

ประเภทของแผลเป็น
ปกติแล้วเรามักจะเรียกแผลเป็นกันแบบเหมารวม แต่จริงๆ แล้วแผลเป็นแบ่งได้เป็น 2 ประเภทหลักๆ คือสีที่เปลี่ยนไป และ ความเรียบของผิวที่เปลี่ยนไป 

• กลุ่มของสีผิวหนังที่เปลี่ยนแปลง อย่างเช่นรอยแดงหรือรอยดำ ยกตัวอย่างเช่นรอยแดงจากสิว หรือรอยดำหลังจากเป็นสิว 

• กลุ่มความไม่เรียบของผิวหนัง ก็จะมีทั้งแผลเป็นหลุม และแผลเป็นนูน ยกตัวอย่างแผลเป็นหลุมที่เกิดจากสิวทำให้มันขรุขระลงไป เเผลเป็นที่เกิดจากอุบัติเหตุล้มหรือแผลเย็บที่มันมีความยุบลงไป กับอีกอันหนึ่งคือแผลเป็นนูน เป็นความนูนที่เป็นคีลอยด์ขึ้นมาซึ่งอาจเกิดจากสิว แผลผ่าตัด หรือเกิดจากอุบัติเหตุก็ทำให้เกิดแผลเป็นนูนได้เช่นกัน  


คนผิวเข้มมีโอกาสเกิดรอยดำได้มากกว่าคนผิวขาว 
“เพราะคนที่ผิวสีเข้มจะมีเซลล์การสร้างเม็ดสีที่มากกว่าคนผิวขาว ฉะนั้นเมื่อเกิดรอยแดงหรือรอยดำของสิว หรือแม้กระทั้งแผลเป็นรอยดำหลังจากที่มีผื่นอักเสบ ตุ่มอักเสบ คนที่มีผิวสีเข้มก็จะมีโอกาสเกิดรอยดำได้มากกว่า”

ยิ่งแผลอักเสบ ยิ่งมีโอกาสเกิดแผลเป็นนูน-แผลเป็นหลุม
“ยกตัวอย่างเรื่องของสิว ในกลุ่มคนที่มีสิวอักเสบเยอะๆ บางทีมันจะมีการสร้างพังผืดข้างใต้ผิวหนังเยอะ ทำให้มีโอกาสเกิดแผลเป็นหลุมได้ง่ายกว่ากลุ่มคนที่มีสิวอักเสบน้อย หรืออย่างบางคนมีสิวอักเสบแล้วไปแกะไปบีบ มันก็จะไปเพิ่มการสร้างของพังผืดมากขึ้น ทำให้มีโอกาสเกิดแผลเป็นหลุมมากขึ้น”

แผลเป็นนูน เกิดจากกลไกการสร้างพังผืดที่มากเกินไป
“แผลเป็นนูนก็เช่นกัน เมื่อเกิดการอักเสบ บางคนจะมีกลไกการสร้างพังผืดมากเกินไปจนมันนูนขึ้นมา ยิ่งถ้าไปแกะ ไปเกาเรื่อยๆ มันก็ยิ่งอักเสบเยอะขึ้น ก็ยิ่งนูนเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะตำแหน่งที่มีกลไกการเคลื่อนไหวไประคายเคืองมันบ่อยๆ อย่างเช่นแถวแนวกรอบหน้า แนวไหล่ แถวหลัง หน้าอก ข้อศอก หัวเข่า เพราะเป็นตำแหน่งที่มีการขยับและยืดหดอยู่ตลอด ทำให้กระบวนการสร้างของเซลล์ผิวหนังถูกรบกวน และเกิดแผลเป็นนูนได้ง่าย”

ไม่อยากมีแผลเป็น ทำไงดี?
คุณหมอแนะนำว่าดีที่สุดคือพยายามไม่ให้เกิดการอักเสบ “ยกตัวอย่างกรณีสิว เราก็ต้องรักษาเรื่องของการอักเสบให้ลดลงเร็วที่สุด ซึ่งทั้งนี้ควรให้แพทย์วินิจฉัยว่าสิวอักเสบกลุ่มนั้นจะต้องใช้ยาทา ยากิน ในการช่วยลดการอักเสบรึเปล่า ถ้าอักเสบมากอาจจะใช้ในเรื่องของการฉีดสิวอักเสบ หรือเจาะหนองออกเป็นต้น” 

Photo by Diana Polekhina on Unsplash

วิธีรักษาแผลเป็นรอยดำ-รอยแดงให้จางลง 
กรณีแผลเป็นรอยดำ รอยแดง คุณหมอแนะนำว่า “ในระยะแรกสามารถใช้ยาทารอยแผลเป็นช่วยได้ เพราะยาพวกนี้มักจะมีสารที่เข้าไปช่วยเรื่องความเรียบเนียนหรือช่วยเรื่องการสมานแผลในช่วงท้ายๆ บางตัวก็มีพวกวิตามินซีซึ่งช่วยให้การสร้างเม็ดสีลดน้อยลง ผิวเรียบเนียนดีขึ้น แต่ถ้าเป็นรอยเยอะหรือเข้มมาก ถ้าเป็นบริเวณใบหน้า ขั้นถัดไปก็อาจจะใช้เป็นทรีตเม้นผลักวิตามินด้วยเครื่องมือต่างๆ ซึ่งการผลักวิตามินลงไปจะช่วยลดการสร้างเม็ดสีได้ดีขึ้น และขั้นถัดไปคือการทำเลเซอร์ซึ่งช่วยกำจัดเม็ดสีได้เร็วและได้ผลดีที่สุด”

วิธีรักษารอยแผลเป็นหลุม
“สำหรับกลุ่มแผลเป็นหลุม การใช้ยาทาจะช่วยได้ค่อนข้างน้อย เพราะมันเป็นเรื่องของพังผืดที่อยู่ข้างใต้ จึงต้องใช้หัตถการในการรักษา ตั้งแต่การใช้เข็มไปช่วยเลาะตัดพังผืดที่เรียกว่าการ Subcision หรือการใช้เลเซอร์เข้าไปยิงทำลายพังผืดเก่า และกระตุ้นการสร้างผิวใหม่ให้ดูเรียบมากขึ้น ฉะนั้นถ้าเป็นแผลเป็นหลุมแนะนำให้พบแพทย์เพื่อวางแผนการรักษาที่เหมาะสมจะดีกว่า”

วิธีรักษารอยแผลเป็นนูน
“ในช่วงแรกอาจใช้ยาทาหรือแผ่นแปะเจลซิลิโคนซึ่งทำหน้าที่เหมือนเป็นตัวค้ำไว้ไม่ให้มันนูนขึ้นมาได้ แต่ถ้าทาแล้วยังดูแดงอักเสบ นูนใหญ่ขึ้น กว้างขึ้น ในระยะถัดไปอาจจะต้องใช้ยาฉีดเพื่อให้การอักเสบน้อยลง ทำให้แผลดูแบนราบมากขึ้น ซึ่งจุดนี้แพทย์จะต้องประเมินจากความนูน ความเก่า-ใหม่ ของรอยแผลเป็นด้วย แต่ในเคสที่แผลเป็นนูนใหญ่มากจริงๆ อาจต้องใช้วิธีผ่าตัดแผลเป็นนั้นออก เมื่อเย็บแล้วรีบใช้ยาทาหรือควบคู่กับยาฉีดสกัดแผลเป็นตั้งแต่เริ่มต้น แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นแผลเย็บใหม่ก็ยังมีโอกาสเกิดแผลเป็นนูนซ้ำขึ้นมาได้เหมือนกัน”  

มีแผนจะทำศัลยกรรม แต่กังวลเรื่องแผลเป็นนูน...ทำไงดี?
“อย่างคนที่เป็นแผลเป็นนูนง่าย เพราะกลไกการสมานแผลของบางคนจะมีการกระตุ้นให้เกิดการสมานมากเกิน จนกระทั้งมันเกิดการนูนขึ้นมา ฉะนั้นต้องแจ้งคุณหมอไว้ว่าเราเป็นคนที่มีแผลเป็นนูนง่าย ก่อนจะผ่าตัดศัลยกรรม เพื่อที่หลังจากมีบาดแผล จะได้มีการวางแผนของการใช้ยา ไม่ว่าจะเป็นยาทาหรือยาฉีดในการป้องกันไม่ให้เกิดแผลเป็นนูน”

แผลยังสด ทายาลดรอยแผลเป็นได้เลยมั้ย?
สำหรับคนที่กังวลเรื่องแผลเป็นตั้งแต่แผลยังไม่ทันแห้ง คุณหมอบอกว่า “ต้องขึ้นอยู่กับว่ามันเป็นแผลประเภทไหน อย่างถ้าเป็นแผลผ่าตัด มันก็จะมียาบางตัวที่ทาได้ตั้งแต่ยังมีไหมเย็บอยู่ ช่วยตั้งแต่ระยะที่แผลกำลังสมานเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดแผลเป็นนูน แต่ยาบางตัวก็ต้องตัดไหมก่อน ผ่านไปสักวันสองวันให้แผลสมานจนตกสะเก็ดถึงจะใช้ได้ อย่างกลุ่มที่เป็น silicone based ก็ต้องรอให้แผลสมานก่อนถึงจะค่อยทาเคลือบเพื่อป้องกันไม่ให้มันนูน หรือถ้าเป็นการรักษารอยแดงรอยดำจากสิว เมื่อสิวยุบจากการอักเสบปุ๊บก็เริ่มใช้ยาเพื่อช่วยลดการสร้างเม็ดสีส่วนเกินได้” 


สุดท้ายสำหรับคนที่อยากจะรักษารอยแผลเป็น คุณหมอแนะนำว่าอย่าลืมรักษาและควบคุมการอักเสบให้ได้ทั้งหมดก่อน เพราะถ้ายังรักษาการอักเสบไม่ได้ทั้งหมด ถึงรักษารอยแผลเป็นไป มันก็จะมีการสร้างเม็ดสีใหม่ขึ้นมาจากการอักเสบได้อีก ฉะนั้นถ้าเกิดแผลใหม่ควรดูแลให้สะอาดตั้งแต่แรก และถ้าเริ่มมีการอักเสบควรปรึกษาคุณหมอจะดีที่สุด